GUYS, Pierre-Augustin. Voyage littéraire de la Grèce, ou Lettres sur les grecs, anciens et modernes, avec un parallèle de leurs moeurs, Tome troisième, Παρίσι, Chez la Veuve Duchesne, 1783.
Έμπορος αλλά και μέλος της Aκαδημίας Γραμμάτων και Eπιστημών της Mασσαλίας ο Γάλλος Pierre Augustin Guys (1721-1799) άρχισε να ταξιδεύει το 1748 στην ηπειρωτική και νησιωτική Eλλάδα, έζησε πολλά χρόνια στην Kωνσταντινούπολη απ’ όπου συνέχισε αυτά του τα ταξίδια. Το χρονικό του εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1771 χωρίς εικονογράφηση. Mετά τα Oρλωφικά (1769-70) αναδύεται ένα καινοφανές ενδιαφέρον για τον σύγχρονο Ελληνισμό, που απορρέει από την πεποίθηση ότι οι νεότεροι Έλληνες αποτελούν ζωντανά μνημεία του πολιτισμού που έλαμψε στις ίδιες περιοχές κατά την Αρχαιότητα. Tην αντίληψη αυτή «εξακόντισε» το έργο του Guys, με τις κλασικίζουσες ονειροπολήσεις του αλλά και τη μακρά προσωπική ελληνική εμπειρία. H προσπάθειά του να προσεγγίσει τους σύγχρονους Έλληνες τον οδήγησε στο να αποκαλύψει το υπόγειο ρεύμα μιας ιστορικής συνέχειας που διαποτίζει όλες τις καθημερινές κοινωνικές εκδηλώσεις του βίου τους. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στη Ζάκυνθο όπου και πέθανε.
Η τρίτη έκδοση του έργου του είναι και η πρώτη εικονογραφημένη. Το κείμενο είναι υπό μορφή επιστολών, η πρώτη εκ των οποίων συντάσσεται στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο του 1730, ενώ επιπλέον περιλαμβάνεται και ένα ημερολόγιο ταξιδιού από την Κωνσταντινούπολη στη Σόφια (1766), καθώς και ένα άλλο από την Προύσα στη Σμύρνη, τη Θεσσαλονίκη, το Ναύπλιο και από εκεί προς την Αθήνα και τη Σύρο.
Τα θέματα που διαπραγματεύεται ο Γάλλος έμπορος και λόγιος αφορούν τις διάφορες εθνότητες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι, Φράγκοι) και στη συνέχεια με συγκρίσεις και κριτικές παρατηρήσεις αναλύει τα του καθημερινού βίου (κατοικία, έπιπλα, κεντήματα) των σύγχρονων Ελλήνων με αντιπαραβολές από τα αρχαία ελληνικά και λατινικά κείμενα (Πλούταρχος, Βιτρούβιος). Επίσης ασχολείται με όλα τα θέματα που αφορούν τον γυναικείο κόσμο (καλλωπισμός, ένδυση, κομμώσεις, κοσμήματα κ.λπ.) όπου και εδώ οι παραπομπές προέρχονται από τον Όμηρο, τον Παυσανία κ.ά. Ο χαρακτήρας των Ελλήνων και τα τραγούδια (με αναφορές στον Δημοσθένη, τον Ευριπίδη, τον Θεόφραστο) αλλά και η γέννηση, ο θάνατος, ο γάμος, και οι λατρευτικές συνήθειες, οι δεισιδαιμονίες, η λαϊκή αρχιτεκτονική και η δημοτική ποίηση, οι παροιμίες, οι χοροί, και ολόκληρο το πλέγμα της καθημερινής ζωής αποτελούν για τον Guys τρόπο ιστορικής ανίχνευσης και στοιχείο ιστορικής ταυτότητας. Παρά τις υπερβολές και την απουσία επιστημονικής τεκμηρίωσης, δέχτηκε θερμές κριτικές από τους Γάλλους λόγιους, ενώ το ύφος γραφής και η αίσθηση ακρίβειας έκαναν το έργο του ανάρπαστο.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
