MARTIN DU TYRAC, Marie-Louis-Jean-André Charles de (vicomte de Marcellus). Souvenirs de l’Orient …, τ. Ι-ΙΙ, Βρυξέλλες, Société Belge de Librairie, 1840.
O Marie-Louis-Jean-André Charles de Martin du Tyrac vicomte de Marcellus (1795-1841), Γασκώνος στην καταγωγή, μόλις τελείωσε το κολέγιο πήγε, στα 1814, εθελοντής με τους βασιλόφρονες του Μπορντώ, στη φρουρά του δούκα της Αγκουλέμης, πρωτότοκου του μέλλοντα βασιλιά Καρόλου Ι΄. Στα 1815 έγινε υπασπιστής του διοικητή της Κορσικής και στα 1816, σε ηλικία είκοσι ενός ετών εντάχθηκε στη διπλωματική υπηρεσία, ως τρίτος γραμματέας της γαλλικής πρεσβείας στην οθωμανική πρωτεύουσα, με πρέσβη του βασιλιά Λουδοβίκου XVIII τον Μαρκήσιο De Rivière.
Στην Κωνσταντινούπολη έμαθε ανατολικές γλώσσες και ελληνικά και στα 1820 αναλαμβάνει μία αποστολή στην ανατολική Μεσόγειο, έως τα Ιεροσόλυμα. Τότε ήταν που, περνώντας από τη Χίο και τη Δήλο, έφτασε στη Μήλο και κατάφερε να εξασφαλίσει για τη γαλλική βασιλική συλλογή το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου (είχε μόλις πριν από σαράντα μέρες ανακαλυφτεί) και παρά τις μεγάλες δυσκολίες που είχαν προκύψει. Στη συνέχεια το μετέφερε με ασφάλεια και το παρέδωσε πέντε μήνες αργότερα στον Γάλλο πρέσβη στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης.
Επέστρεψε στη Γαλλία στα 1820 και ακολούθησε ως γραμματέας την πρεσβεία του Σατωβριάνδου στο Λονδίνο. Στα 1824 υπηρετεί ως διπλωμάτης στη Μαδρίτη και στα 1830 του προτείνεται η θέση του υφυπουργού Εξωτερικών, την οποία αρνείται, παραιτείται και αφοσιώνεται στη συγγραφή. Παντρεύτηκε την κόρη του De Forbin, διευθυντή του Μουσείου του Λούβρου, και ίσως το άγαλμα της Αφροδίτης να ήταν η αιτία της γνωριμίας τους.
Από το 1839, μετά τη δημοσίευση του χρονικού του από τα ταξίδια του στην Ανατολή, ακολούθησαν τουλάχιστον δέκα εκδόσεις φιλολογικού, λογοτεχνικού, πολιτικού και εθνολογικού περιεχομένου, ανάμεσα στα οποίες και μία μελέτη για τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια. Ο βασιλιάς Όθωνας τον παρασημοφόρησε και στον οικογενειακό πύργο τους υπάρχει αντίγραφο της Αφροδίτης της Μήλου. προσφορά, στα 1852, της γαλλικής κυβέρνησης.
Παρά τις ιστορικές ανακρίβειες, αναφορικά με τα γεγονότα που αφορούν την απόκτηση του αγάλματος της Αφροδίτης, το κείμενό του διαθέτει λογοτεχνικές αρετές, με εμφανή την επίδραση του Σατωβριάνδου, τον οποίο συναναστράφηκε αρκετό καιρό και την αλληλογραφία τους δημοσίευσε στα 1855.
Στο συγκεκριμένο έργο περιγράφονται τα ταξίδια του στην Ανατολή: Κορσική, Τρωάδα, η παραμονή στην Κωνσταντινούπολη, τα Πριγκηπόννησα, η Νικομήδεια, η Νίκαια, ο Ελλήσποντος, η Χίος, η Δήλος, τα γεγονότα στη Μήλο. Στη συνέχεια περιγράφεται το ταξίδι στη Σαντορίνη, την Κιλικία, την Κύπρο, τη Ρόδο, την Κρήτη, την Πάρο, τη Νάξο, τη Σύρο και η άφιξη στην Αθήνα και την Αττική. Τέλος στο ταξίδι επιστροφής μέσω Σμύρνης, αναφέρεται στη Μυσία, τη Βιθυνία, τα Μουδανιά, την Κωνσταντινούπολη ενώ μέσω Αδριανούπολης φτάνει στο Βουκουρέστι και το Παρίσι.
Συντάκτης: Ιόλη Βιγγοπούλου
