COUSINÉRY, Esprit Marie. Voyage dans la Macédoine, contenant des recherches sur l'histoire, la géographie et les antiquités de ce pays..., τ. Ι-ΙΙ, Παρίσι, Imprimerie royale, MDCCCXXXI [=1831].
O Γάλλος λόγιος και διπλωμάτης Esprit Marie Cousinery (1747-1833), με καταγωγή από τη Μασσαλία, έκανε σπουδές νομισματολογίας, υπήρξε φίλος του Abbé Barthélemy και έζησε πολλά χρόνια στην Ανατολή υπηρετώντας ως πρόξενος: στα 1771 στην Τεργέστη, στα 1779 στη Σμύρνη και στα 1784 στη Rosetta της Αιγύπτου. Υπηρέτησε στο γαλλικό προξενείο της Θεσσαλονίκης 1773-1775 και ως γενικός πρόξενος στην ίδια πόλη από το 1786 έως το 1793. Απομακρύνθηκε από τη θέση του με την επαναστατική κυβέρνηση και επανήλθε με την Παλινόρθωση (1814-1819).
Την περίοδο που βρισκόταν στη Μακεδονία περιηγήθηκε συστηματικά την περιοχή (Έδεσσα, Σέρρες, Φίλιπποι, Παγγαίο, Καβάλα, Θάσο), καθώς και αυτήν της Θράκης, κατέγραψε επιγραφές και συνέλεξε με πάθος νομίσματα. Διατηρούσε αλληλογραφία με τον Γάλλο πρόξενο στην Αθήνα Fauvel, ο οποίος και σχεδίασε πολλά από τα θέματα του εικονογραφικού υλικού στο έργο του. Συνέταξε το χρονικό των ταξιδιών αυτών, όπου συμπεριέλαβε και την περιγραφή της χερσαίας οδού από την Καβάλα έως την Κωνσταντινούπολη. Η επιστημονική του κατάρτιση προκάλεσε συζητήσεις, ενώ συχνά αμφισβητήθηκε η εγκυρότητα των παρατηρήσεων και των περιγραφών του. Παρ’ όλα αυτά, σαράντα πέντε χρόνια αργότερα ο Γάλλος αρχαιολόγος L. Heuzey τον μνημονεύει και τον τιμά γράφοντας ότι ο Cousinery ανήκει στη γενιά των λογίων, που εγκατεστημένοι στην Ανατολή προσέφεραν στην επιστήμη χρήσιμες πληροφορίες. Η πλούσια συλλογή νομισμάτων που απέκτησε ο Cousinéry όλα τα χρόνια της παραμονής του στην Ανατολή και ειδικά στη Μακεδονία –περίπου δέκα χιλιάδες– πουλήθηκε στα 1833 σε δημοπρασία.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου